- 10:01 μ.μ.
- 0 Comments
- 9:46 μ.μ.
- 0 Comments
- 10:46 μ.μ.
- 0 Comments
Η σημερινή μας άφιξη στην Ελευσίνα δε διαθέτει ίσως το κύρος της «μυσταγωγίας», ούτε ο
τόπος δονείται πλέον από την τύρβη της νεωτερικής βιομηχανικής δραστηριότητας. Ούτε είναι βέβαια η Ελευσίνα ο μοναδικός Ελληνικός τόπος με συσσωρευμένα προβλήματά που απαιτούν τη βοήθεια του σχεδιασμού μας. Προσφέρει όμως η Ελευσίνα, σίγουρα, έναν ερεθιστικό για τη σκέψη μας και τις ακίδες των μολυβιών μας συσχετισμό όλων των προηγούμενων. Βαθύτατες ιστορικές εγγραφές, χωρίς τις οποίες ο Χρυσούς Αιώνας θα διέθετε μικρότερη λάμψη, ο Αισχύλος ανέστιος θα ήταν, τα ιερά δεν θα είχαν ορθωθεί και η Περσεφόνη δεν θα αιτούσε την ετήσια επιστροφή της άνοιξης. Πλησιέστερο σε εμάς το παρελθόν της βιομηχανικής πόλης, με πυκνότατο παραγωγικό ιστό και πυκνότατη επίσης συσσώρευση εργατικού πληθυσμού, πολλοί από τους οποίους Μικρασιάτες πρόσφυγες. Χωρίς τη μνήμη τους και τη σημερινή παρουσία των επιγόνων τους, η βιομηχανική αναφορά θα έμοιαζε ορφανεμένη. Ορφανεμένη από ένα σημαντικό τμήμα του νεότερου λαϊκού μας πολιτισμού.
Αγγίζοντας τις μέρες μας η πόλη αφουγκράζεται τις μακρινές και νεότερες καταβολές της και επιχειρεί να δώσει απάντηση σε ένα βεβαρυμμένο περιβάλλον, εγκαταλειμμένων κτηρίων και τραυμάτων που δεν έχουν ακόμα επουλωθεί. Απάντηση στις νέα συνθήκες πληθυσμιακών αφίξεων και αύξουσας ανεργίας, στην ποιότητα του δημόσιου υπαίθριου χώρου που δε μπορεί να διεκδικεί μόνο τη συσσώρευση κέντρων αναψυχής.
Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως η πόλη έχει γενναία προσπαθήσει να συγκροτήσει μια νέα κοινωνική και πολιτισμική – πολιτιστική ταυτότητα. Το ερώτημα που είμαστε υποχρεωμένοι να απευθύνουμε στο φετινό μας μάθημα συνδέεται με αυτήν ακριβώς την προσπάθεια.
Πως μπορεί να απαντήσει σε αυτήν ο σχεδιασμός; Ο σχεδιασμός του υπαίθριου δημόσιου χώρου, ο σχεδιασμός του αστικού ή περιαστικού τοπίου; Ας τονίσουμε τον όρο «τοπίο», καθώς όλα όσα προηγούμενα περιγράψαμε, το αρχαίο κλέος, η βιομηχανική αρχαιολογία, ο λαϊκός πολιτισμός νεότερος ή σύγχρονος, η αστική καθημερινότητα κατατεθειμένη στην επιφάνεια του αστικού πεδίου, η ιστορική και κοινωνική μνήμη, η κοινωνική δράση και το υπόβαθρο του τόπου μαζί, φυσικό ή ανθρωπογενές, δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό του «πολιτισμικού τοπίου». Τον συσχετισμό δηλαδή του φυσικού και του δομημένου χώρου της πόλης, με τις δραστηριότητες των κοινωνικών ομάδων που κατοίκησαν και κατοικούν αυτό το υπόβαθρο και που ένα σημαντικότατο μέρος της δράσης τους εκφέρεται στον υπαίθριο, δημόσιο αστικό χώρο.
Οι σπουδαστές θα πρέπει να επιλέξουν σημεία επέμβασης από δυο βασικές κατηγορίες δημόσιου χώρου που περιγράφονται στη συνέχεια, επιχειρώντας να εξηγήσουν και να αναδείξουν μια ή περισσότερες από τις τρεις προηγούμενες εκδοχές του χαρακτήρα της πόλης. Οι κατηγορίες αυτές αφορούν το αστικό ή περαστικό τοπίο της Ελευσίνας.
Σύμφωνα με την Πρώτη Κατηγορία, αυτήν του αστικού τοπίου της πόλης, ένα εντοπισμένο δίκτυο (ή διαδρομή) σημείων παρέμβασης, μπορεί να αντιμετωπιστεί ως σύστημα αναφοράς της σημερινής δραστηριότητας της πόλης και, ακόμη, ως τμήμα ενός ευρύτερου υπερτοπικού δικτύου συγκρότησης της δημόσιας ζωής τόσο για τους κατοίκους της Ελευσίνας όσο και για τους επισκέπτες της.
- Σε σχέση με την πρώτη αυτή εκδοχή είναι σημαντικό να εντοπιστούν και να αναδειχθούν τα σημεία εκείνα που προβάλουν την ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα της Ελευσίνας,
- να γίνει κατανοητή η κοινωνική ιδιαιτερότητα και τα προβλήματα της δημόσιας ζωής στο άμεσο περιβάλλον των σημείων επιλογής,
- να αναζητηθεί η διαμόρφωση εκείνη των εστιακών σημείων του δικτύου, που επιτρέπει την ιδανική υποδοχή της καθημερινότητας,
- να επισημανθούν η διαδρομή ή οι διαδρομές που αποκαθιστούν τη σχέση του δικτύου με τις σημαντικές γειτονικές περιοχές αναφοράς ή με το ευρύτερο πλέγμα των δημόσιων αστικών χώρων.
- Τέλος, είναι σημαντικό να απαντηθεί το αν μπορεί αυτή η κοινωνική διάσταση του σχεδιασμού να θεωρηθεί αλληλέγγυα με την απαίτηση περιβαλλοντικής και τοπιακής ποιότητας. Πως θα κρίναμε τη σχέση αυτής της απαίτησης, της απαίτησης για βελτίωση
των σύγχρονων προβληματικών συνθηκών δημόσιας ζωής σε πολλά σημεία της πόλης, με τη δυνατότητα ανάδειξης του ιστορικού της προσώπου, αρχαίου ή νεωτερικού, όπως και με τη σημερινή της συγκρότηση;
Σύμφωνα με τη Δεύτερη Κατηγορία, αυτήν του περαστικού τοπίου της πόλης, η περιοχή παρέμβασης αφορά τον χώρο των παλαιών λατομείων «Τιτάν», έκταση η οποία αναπτύσσεται στο δυτικό άκρο της πόλης και η οποία καταλαμβάνει τη ζώνη ανάμεσα στην παλαιά Εθνική οδό Ελευσίνας – Κορίνθου και στο θαλάσσιο μέτωπο.
Βασική βέβαια για τις επιλογές της παρέμβασης θα είναι η διερεύνηση του χαρακτήρα και των μελλοντικών χρήσεων σε σχέση με την πόλη της Ελευσίνας συνολικά. Ειδικότερα θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε σε θέματα που αφορούν:
- Την επεξεργασία του εδαφικού ανάγλυφου που έχει προκύψει από τη λατόμευση του χώρου, ώστε να ικανοποιεί τις απαιτήσεις ασφαλούς χρήσης του από μεγάλες ομάδες κοινού.
- Την περιβαλλοντική αναβάθμιση της συνολικής έκτασης, με όρους βελτίωσης και αύξησης της υπάρχουσας φύτευσης.
- Την εισαγωγή πολιτιστικών χρήσεων και χρήσεων αναψυχής και τη λειτουργική συγκρότηση του ως πάρκο δημόσιο, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες περιβαλλοντικές και πολιτιστικές ποιότητες της περιοχής.
- Την αντίληψη του χώρου ως εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό πεδίο, με στόχο τη βελτίωση της περιβαλλοντικής και τοπιακής παιδείας των επισκεπτών, καθώς και τη βελτίωση της ιστορικής τους παιδείας
τόπος δονείται πλέον από την τύρβη της νεωτερικής βιομηχανικής δραστηριότητας. Ούτε είναι βέβαια η Ελευσίνα ο μοναδικός Ελληνικός τόπος με συσσωρευμένα προβλήματά που απαιτούν τη βοήθεια του σχεδιασμού μας. Προσφέρει όμως η Ελευσίνα, σίγουρα, έναν ερεθιστικό για τη σκέψη μας και τις ακίδες των μολυβιών μας συσχετισμό όλων των προηγούμενων. Βαθύτατες ιστορικές εγγραφές, χωρίς τις οποίες ο Χρυσούς Αιώνας θα διέθετε μικρότερη λάμψη, ο Αισχύλος ανέστιος θα ήταν, τα ιερά δεν θα είχαν ορθωθεί και η Περσεφόνη δεν θα αιτούσε την ετήσια επιστροφή της άνοιξης. Πλησιέστερο σε εμάς το παρελθόν της βιομηχανικής πόλης, με πυκνότατο παραγωγικό ιστό και πυκνότατη επίσης συσσώρευση εργατικού πληθυσμού, πολλοί από τους οποίους Μικρασιάτες πρόσφυγες. Χωρίς τη μνήμη τους και τη σημερινή παρουσία των επιγόνων τους, η βιομηχανική αναφορά θα έμοιαζε ορφανεμένη. Ορφανεμένη από ένα σημαντικό τμήμα του νεότερου λαϊκού μας πολιτισμού.
Αγγίζοντας τις μέρες μας η πόλη αφουγκράζεται τις μακρινές και νεότερες καταβολές της και επιχειρεί να δώσει απάντηση σε ένα βεβαρυμμένο περιβάλλον, εγκαταλειμμένων κτηρίων και τραυμάτων που δεν έχουν ακόμα επουλωθεί. Απάντηση στις νέα συνθήκες πληθυσμιακών αφίξεων και αύξουσας ανεργίας, στην ποιότητα του δημόσιου υπαίθριου χώρου που δε μπορεί να διεκδικεί μόνο τη συσσώρευση κέντρων αναψυχής.
Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως η πόλη έχει γενναία προσπαθήσει να συγκροτήσει μια νέα κοινωνική και πολιτισμική – πολιτιστική ταυτότητα. Το ερώτημα που είμαστε υποχρεωμένοι να απευθύνουμε στο φετινό μας μάθημα συνδέεται με αυτήν ακριβώς την προσπάθεια.
Πως μπορεί να απαντήσει σε αυτήν ο σχεδιασμός; Ο σχεδιασμός του υπαίθριου δημόσιου χώρου, ο σχεδιασμός του αστικού ή περιαστικού τοπίου; Ας τονίσουμε τον όρο «τοπίο», καθώς όλα όσα προηγούμενα περιγράψαμε, το αρχαίο κλέος, η βιομηχανική αρχαιολογία, ο λαϊκός πολιτισμός νεότερος ή σύγχρονος, η αστική καθημερινότητα κατατεθειμένη στην επιφάνεια του αστικού πεδίου, η ιστορική και κοινωνική μνήμη, η κοινωνική δράση και το υπόβαθρο του τόπου μαζί, φυσικό ή ανθρωπογενές, δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό του «πολιτισμικού τοπίου». Τον συσχετισμό δηλαδή του φυσικού και του δομημένου χώρου της πόλης, με τις δραστηριότητες των κοινωνικών ομάδων που κατοίκησαν και κατοικούν αυτό το υπόβαθρο και που ένα σημαντικότατο μέρος της δράσης τους εκφέρεται στον υπαίθριο, δημόσιο αστικό χώρο.
Οι σπουδαστές θα πρέπει να επιλέξουν σημεία επέμβασης από δυο βασικές κατηγορίες δημόσιου χώρου που περιγράφονται στη συνέχεια, επιχειρώντας να εξηγήσουν και να αναδείξουν μια ή περισσότερες από τις τρεις προηγούμενες εκδοχές του χαρακτήρα της πόλης. Οι κατηγορίες αυτές αφορούν το αστικό ή περαστικό τοπίο της Ελευσίνας.
Σύμφωνα με την Πρώτη Κατηγορία, αυτήν του αστικού τοπίου της πόλης, ένα εντοπισμένο δίκτυο (ή διαδρομή) σημείων παρέμβασης, μπορεί να αντιμετωπιστεί ως σύστημα αναφοράς της σημερινής δραστηριότητας της πόλης και, ακόμη, ως τμήμα ενός ευρύτερου υπερτοπικού δικτύου συγκρότησης της δημόσιας ζωής τόσο για τους κατοίκους της Ελευσίνας όσο και για τους επισκέπτες της.
- Σε σχέση με την πρώτη αυτή εκδοχή είναι σημαντικό να εντοπιστούν και να αναδειχθούν τα σημεία εκείνα που προβάλουν την ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα της Ελευσίνας,
- να γίνει κατανοητή η κοινωνική ιδιαιτερότητα και τα προβλήματα της δημόσιας ζωής στο άμεσο περιβάλλον των σημείων επιλογής,
- να αναζητηθεί η διαμόρφωση εκείνη των εστιακών σημείων του δικτύου, που επιτρέπει την ιδανική υποδοχή της καθημερινότητας,
- να επισημανθούν η διαδρομή ή οι διαδρομές που αποκαθιστούν τη σχέση του δικτύου με τις σημαντικές γειτονικές περιοχές αναφοράς ή με το ευρύτερο πλέγμα των δημόσιων αστικών χώρων.
- Τέλος, είναι σημαντικό να απαντηθεί το αν μπορεί αυτή η κοινωνική διάσταση του σχεδιασμού να θεωρηθεί αλληλέγγυα με την απαίτηση περιβαλλοντικής και τοπιακής ποιότητας. Πως θα κρίναμε τη σχέση αυτής της απαίτησης, της απαίτησης για βελτίωση
των σύγχρονων προβληματικών συνθηκών δημόσιας ζωής σε πολλά σημεία της πόλης, με τη δυνατότητα ανάδειξης του ιστορικού της προσώπου, αρχαίου ή νεωτερικού, όπως και με τη σημερινή της συγκρότηση;
Σύμφωνα με τη Δεύτερη Κατηγορία, αυτήν του περαστικού τοπίου της πόλης, η περιοχή παρέμβασης αφορά τον χώρο των παλαιών λατομείων «Τιτάν», έκταση η οποία αναπτύσσεται στο δυτικό άκρο της πόλης και η οποία καταλαμβάνει τη ζώνη ανάμεσα στην παλαιά Εθνική οδό Ελευσίνας – Κορίνθου και στο θαλάσσιο μέτωπο.
Βασική βέβαια για τις επιλογές της παρέμβασης θα είναι η διερεύνηση του χαρακτήρα και των μελλοντικών χρήσεων σε σχέση με την πόλη της Ελευσίνας συνολικά. Ειδικότερα θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε σε θέματα που αφορούν:
- Την επεξεργασία του εδαφικού ανάγλυφου που έχει προκύψει από τη λατόμευση του χώρου, ώστε να ικανοποιεί τις απαιτήσεις ασφαλούς χρήσης του από μεγάλες ομάδες κοινού.
- Την περιβαλλοντική αναβάθμιση της συνολικής έκτασης, με όρους βελτίωσης και αύξησης της υπάρχουσας φύτευσης.
- Την εισαγωγή πολιτιστικών χρήσεων και χρήσεων αναψυχής και τη λειτουργική συγκρότηση του ως πάρκο δημόσιο, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες περιβαλλοντικές και πολιτιστικές ποιότητες της περιοχής.
- Την αντίληψη του χώρου ως εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό πεδίο, με στόχο τη βελτίωση της περιβαλλοντικής και τοπιακής παιδείας των επισκεπτών, καθώς και τη βελτίωση της ιστορικής τους παιδείας
- 4:52 μ.μ.
- 0 Comments
